Powiat bialski: Monaster w Jabłecznej pomnikiem historii

Rozporządzenie z rąk prezydenta odebrał namiestnik klasztoru, o. archimandryta Piotr Dawidziuk.

- Jest to ogromne wyróżnienie dla nas, które nakłada dodatkowe obowiązki. Opiekę nad zabytkami zawsze mieliśmy pod kuratelą konserwatora. Teraz, gdy mamy pomnik historii, będziemy musieli liczyć się z jeszcze większym nadzorem i zwracać uwagę na otoczenie.  Doceniona została też tradycja monastycznego życia duchowego mnichów – powiedział nam archimandryta.

Cenny filar prawosławia

Sanktuarium zwane monasterem św. Onufrego cieszy się podobnym szacunkiem wśród prawosławnych, obok innego na górze Grabarce, jak pośród katolików Częstochowa.

Podczas uroczystości wpisania dziewięciu nowych obiektów na listę pomników historii na początku lutego prezydent Andrzej Duda zachwycał się uhonorowanymi klasztorami prawosławnymi w Jabłecznej i w Supraślu.

- To dwa wspaniałe obiekty architektury i kultury prawosławnej, dwa filary prawosławia – mówił z uznaniem prezydent, podkreślając, że jabłeczański ma ponad 500 lat.

W rozporządzeniu prezydent zaznaczył, iż celem ochrony pomnika historii jest zachowanie, ze względu na wartości historyczne, naukowe i kulturowe oraz walory krajobrazowo-przestrzenne i przyrodnicze, najstarszego zachowanego klasztoru prawosławnego w Polsce o niezakłóconej ciągłości wyznania.

 - Klasztor jest źródłem wiedzy na temat dziejów i tradycji prawosławia, począwszy od XV w. oraz świadectwem bogactwa duchowego i kulturowego Polski - uzasadnił.

 Tam, gdzie miała przypłynąć ikona

Wierni wierzą, że ikona św. Onufrego cudownie została przyniesiona wodami Bugu i na pamiątkę została wybudowana tam świątynia. Już w 1499 r. pojawiła się oficjalna wzmianka o monasterze pw. Onufrego i jego ufundowaniu przez Jana Juriewicza Zabrzezińskiego i jego żonę Annę z Nasutów.

Z opracowania Bożeny Stanek-Lebiody z lubelskiego oddziału terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa wynika, że w 1596 r. klasztor nie przystąpił do unii, pozostał przy prawosławiu, a w XVII w. o jego rozwój zadbał ród Leszczyńskich. W miejscu dawnej drewnianej świątyni w latach 1838-1840 wzniesiono nową murowaną cerkiew pw. św. Onufrego, klasztor, bramę-dzwonnicę i ogrodzenie.

- Po 1875 r. Jabłeczna stała się jednym z głównych centrów prawosławia na Podlasiu i Ziemi Chełmskiej. Znajdowały się tu szkoły: dla psalmistów, nauczycieli szkółek cerkiewnych, rzemieślnicza i rolnicza – podkreśla Bożena Stanek-Lebioda.

Skarby Jabłecznej

Obszar pomnika historii "Jabłeczna - prawosławny klasztor św. Onufrego" obejmuje założenie ogrodowo - krajobrazowe z: cerkwią św. Onufrego, urokliwą kaplicą Świętego Ducha, kaplicą Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, klasztorem, drewnianym budynkiem przyklasztornym, dzwonnicą bramową i murowanym ogrodzeniem.

- Zabytek ten wpisany został do rejestru w 1972 roku, "jako przykład klasycystycznego monastyru prawosławnego zlokalizowanego malowniczo za wsią w pętli Bugu, w miejscu poprzednich budowli cerkiewnych sięgających początkami XV wieku"- zaznaczył niedawno na facebookowym profilu Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków. Podkreślił także, że zespół architektoniczny wkomponowany został w otaczający krajobraz o wysokich walorach przyrodniczych.

- W wyposażeniu świątyni zwraca uwagę bogato zdobiony ikonostas z ikonami z XVIII w. oraz dwa starsze wizerunki otoczone kultem – św. Onufrego i Bogurodzicy – opisał konserwator.

Zaproszony na uroczystość wręczenia rozporządzeń Arkadiusz Misztal, wójt gm. Sławatycze, powiedział nam, że jest dumny, gdyż w powiecie bialskim tylko są dwa obiekty uhonorowane najwyższą formą ochrony konserwatorskiej, w tym wcześniej Stadnina Koni w Janowie Podlaskim i obecnie monaster w Jabłecznej.

 - Dla nas to kwestia prestiżu. Trzeba chwalić się w świecie z klasztoru, który funkcjonuje od ponad 500 lat. Teraz stworzona została możliwość pewniejszego pozyskiwania dotacji na remonty i inne inwestycje w monasterze – powiedział nam Arkadiusz Misztal.

- Mamy wiele potrzeb remontowych. Konieczne jest m.in. osuszenie fundamentów budynku klasztornego. Już udało się nam wykonać prace przy fundamentach cerkwi. Wyremontowaliśmy dwa zabytkowe piece kaflowe z czterech wymagających ratowania – mówi o. archimandryta Piotr Dawidziuk.