Dlaczego wsparcie rodziny ma znaczenie w walce z nałogiem?

Paradoksalnie, rodziny często nieświadomie wzmacniają problem poprzez mechanizm współuzależnienia. Polega on na przejmowaniu odpowiedzialności za zachowania osoby uzależnionej – usprawiedliwianiu nieobecności w pracy, spłacaniu długów czy ukrywaniu problemu przed otoczeniem. Psycholog kliniczny, dr Robert Meyers, twórca programu CRAFT (Community Reinforcement and Family Training), podkreśla, że rodzina może nieświadomie nagradzać zachowania związane z nałogiem, dając osobie uzależnionej komfort trwania w chorobie.

Wsparcie rodziny okazuje się szczególnie istotne w momentach kryzysowych, gdy osoba uzależniona rozważa podjęcie leczenia. Według badań opublikowanych w Journal of Substance Abuse Treatment, aż 67% pacjentów podejmujących terapię wskazuje na interwencję rodziny jako ważny czynnik decyzyjny. Poznanie tej odpowiedzialności wymaga jednak profesjonalnego przygotowania. Kliniki odwykowe raportują, że pacjenci z aktywnym wsparciem rodzinnym pozostają w terapii średnio o 3 miesiące dłużej niż ci pozbawieni takiego zaplecza. Rodzina zapewnia motywację, której często brakuje samej osobie uzależnionej, szczególnie w trudnych momentach terapii i w okresie wczesnej abstynencji.

Jeśli szukasz wsparcia w towarzyszeniu bliskiej osobie w walce z uzależnieniem, skontaktuj się z Gabinetem Psychologicznym Szalak. To miejsce, w którym otrzymasz pomoc terapeutyczną, ale i konkretne wskazówki, jak dbać o siebie w tym trudnym procesie.

Jak rozmawiać z osobą uzależnioną, by naprawdę pomóc?

Konfrontacja z osobą uzależnioną wymaga starannego wyboru momentu i formy. Wbrew popularnym przekonaniom, agresywne konfrontacje rzadko przynoszą pozytywne rezultaty. Ważne jest wyrażanie empatii bez akceptacji destrukcyjnych zachowań. Brzmi to następująco: "Widzę, jak bardzo cierpisz i rozumiem, że alkohol przynosi ci ulgę. Jednocześnie nie mogę akceptować tego, że prowadzisz samochód po pijanemu, narażając siebie i innych". Takie postawienie sprawy pokazuje empatię dla trudności osoby uzależnionej przy jednoczesnym zaznaczeniu własnych granic.

Rodziny często stosują szantaż emocjonalny: "Jeśli nie przestaniesz pić, odejdę" lub "Robisz to specjalnie, żeby mnie zranić". Te komunikaty wzmacniają poczucie winy, które paradoksalnie napędza mechanizm uzależnienia. Zamiast tego, terapeuci uzależnień zalecają komunikaty oparte na własnych odczuciach: "Boję się, gdy wracasz późno bez informacji" lub "Czuję się bezradna, gdy widzę, jak twoje zdrowie się pogarsza".

Istnieją zdania, których wypowiadanie może pogorszyć sytuację. Pierwsze z nich to: "Gdybyś naprawdę chciał, to byś przestał" – ignoruje ono neurologiczny komponent uzależnienia. Drugie: "Wszyscy w rodzinie pili i jakoś żyli" – normalizuje problem i odbiera motywację do zmiany. Trzecie: "Obiecaj mi, że to ostatni raz" – prowokuje składanie nierealistycznych obietnic, których złamanie pogłębia spiralę wstydu i kłamstw.

Co może zrobić rodzina, zanim osoba uzależniona zdecyduje się na leczenie?

Grupy wsparcia takie jak Al-Anon oferują bezcenne zaplecze psychologiczne dla rodzin osób uzależnionych. Uczestnictwo w spotkaniach daje możliwość wymiany doświadczeń z osobami znajdującymi się w podobnej sytuacji oraz poznania sprawdzonych strategii radzenia sobie z trudnościami.
Interwencja kryzysowa stanowi zaawansowaną formę działania, gdy wcześniejsze próby nie przyniosły rezultatu. Polega ona na zaplanowanym spotkaniu osoby uzależnionej z bliskimi, często przy udziale specjalisty terapii uzależnień. Skuteczna interwencja wymaga starannego przygotowania – każdy uczestnik powinien konkretnie opisać zachowania osoby uzależnionej i ich wpływ na swoje życie, unikając oskarżeń i uogólnień. Podczas interwencji przedstawia się również konkretne propozycje form pomocy, idealne jest przygotowanie kilku opcji terapii z możliwością natychmiastowego rozpoczęcia.
Rodzina może zapewnić wsparcie bez przejmowania kontroli nad życiem osoby uzależnionej. Oznacza to oferowanie pomocy w znalezieniu terapeuty czy ośrodka leczenia, ale pozostawienie decyzji o podjęciu leczenia samej osobie uzależnionej. Praktyczne wsparcie może obejmować również towarzyszenie na pierwszej wizycie u specjalisty czy oferowanie opieki nad dziećmi podczas terapii, bez wyręczania w obowiązkach, które osoba uzależniona jest w stanie wykonać samodzielnie.
Ustalenie jasnych granic chroni rodzinę przed destrukcyjnym wpływem uzależnienia. Granice powinny być konkretne, konsekwentnie przestrzegane i zakomunikowane w sposób asertywny. Przykładowo: "Nie pożyczam pieniędzy", "Nie kłamię w twoim imieniu", "Nie pozwalam na obecność alkoholu w domu". Przestrzeganie tych granic wymaga często wsparcia terapeutycznego dla samej rodziny.

Pomaganie osobie uzależnionej przypomina maraton wymagający cierpliwości, konsekwencji i wiedzy. Rodziny często odkrywają, że najbardziej skuteczną strategią jest połączenie empatii z jasnymi granicami oraz edukacji z praktycznym wsparciem. Profesjonaliści zajmujący się uzależnieniami podkreślają, że zanim zaczniesz ratować bliską osobę, musisz zadbać o własną równowagę psychiczną i zdrowie. Czasem najskuteczniejszą formą pomocy okazuje się stworzenie przestrzeni, w której osoba uzależniona może doświadczyć konsekwencji swoich wyborów, by znaleźć własną motywację do zmiany.

Paweł Szalak - GABINET PSYCHOLOGICZNO - TERAPEUTYCZNY

ul. Cisowa 11/103,

20-703 Lublin

Tel: 884 418 419

ul. Lubelska 9/4,

24-300 Opole Lubelskie

Tel: 888 211 366

ul. Mickiewicza 1,

21-100 Lubartów

Tel: 888 211 366

Śnieg (23)